Apolonia Chmielewska

---

Życiorys

Lata młodości

Apolonia Chmielewska przyszła na świat w Mińsku Mazowieckim, w rodzinie prowadzącej zakład stolarsko-trumniarski. Jej rodzice, Stanisław i Małgorzata Chmielewscy, byli aktywnymi członkami społeczności lokalnej. Po śmierci ojca w 1918 roku, Apolonia wspólnie z bratem, Stanisławem, przejęła na siebie obowiązki, wspierając matkę w dalszym prowadzeniu interesu.

Zakład znajdował się przy ul. Siennickiej 23, a od roku 1925 przeniósł się na wschodnią stronę lokalnego rynku. W drewnianym budynku z piwnicą, czynny przez około trzydzieści lat, z przodu zlokalizowany był sklep, natomiast z tyłu mieścił się warsztat stolarski oraz mieszkanie właścicieli. W latach 30-tych Apolonia nawiązała bliską przyjaźń z Chają Oszlak, młodszą od siebie Żydówką, która była pracownicą rodziców, prowadzących sąsiednią rzeźnię. Przyjaźń ta rozwijała się mimo różnic kulturowych, wiekowych oraz religijnych, a także trwała po tym, jak Chaja wyszła za mąż za Zygmunta Bergera.

II wojna światowa

W okresie II wojny światowej Mińsk Mazowiecki znalazł się pod niemiecką okupacją i stał się częścią dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa. Zakład Chmielewskiej położony był blisko getta, które zostało utworzone na jesieni 1940 roku. W zamkniętej dzielnicy znajdowała się rodzina Bergerów, w tym Chaja, przyjaciółka Apolonii. W getcie urodziły się ich córki: Danuta i Barbara, którymi Apolonia się zajęła na prośbę Chaji.

Gdy rozpoczęła się likwidacja getta, dziewczynki znalazły się w niebezpieczeństwie. Po kilku dniach pobytu u Apolonii, pojawiły się szmalcownicy, którzy grozili donosem na gestapo i domagali się pieniędzy. W obliczu zagrożenia, Apolonia była zmuszona do ukrywania dziewczynek. W tej krytycznej sytuacji pomógł jej lokalny Volksdeutsch, który nie identyfikował się z nazistowskim reżimem i w oczach mińskich ocalonych jawił się jako życzliwy wobec Żydów, oferując pomoc 47 osobom. Dodatkowo, Apolonia zyskała wsparcie ze strony miejscowego księdza, który pomógł zdobyć fałszywe dokumenty dla młodszej z sióstr, na nazwisko Jaworska. Młodsza dziewczynka zamieszkała u gosposi Volksdeutscha, a Apolonia często ją odwiedzała oraz pokrywała koszty jej utrzymania.

Natomiast starsza siostra, Danuta, została przetransportowana przez Apolonię do rodziny mieszkającej pomiędzy Kałuszynem a Roguszynem. Dzięki determinacji i wsparciu Chmielewskiej, obie dziewczynki przetrwały wojnę i doczekały się jej końca. Apolonia Chmielewska spoczywa na cmentarzu parafialnym w Mińsku Mazowieckim (sektor XI, rząd 27, nr grobu 1). 14 grudnia 1981 roku, Instytut Jad Waszem uhonorował ją medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

---

Oceń: Apolonia Chmielewska

---