Pałac Dernałowiczów

---

Historia

W XVI wieku w okolicach miejscowości Sendomierz wzniesiono murowany dwór z cegły, który wykazuje cechy stylu gotyckiego. To historyczne miejsce, z którego pozostałości zachowały się w obecnej konstrukcji pałacu, miało formę wydłużonego prostokąta. Być może w narożnikach znajdowały się cztery cylindryczne wieże; odkrycia, które dokonano pod północno-wschodnim alkierzem, świadczą o jednej z nich. Dwór dysponował piętrem oraz piwnicą, a jego sklepienia to typowe kolebkowe dekoracje, które przetrwały do dziś. Szerokość tego budynku była porównywalna z szerokością współczesnego pałacu.

W XVII wieku, po roku 1602, Mińsk przeszedł w ręce Stanisława Warszyckiego, późniejszego wojewody podlaskiego. To on przekształcił dawny dwór w barokowy pałac. W trakcie budowy dokonano wielu zmian, w tym w miejscu pierwotnych wież zbudowano alkierze, co na zawsze zmieniło sylwetkę budowli.

W drugiej połowie XVIII wieku, pałac przeszedł kolejną przebudowę w stylu rokokowym. W tym czasie dobudowano imponujące dwuarkadowe loggie, które umieszczono w przyziemiu pomiędzy alkierzami a ściankami szczytowymi. Z tego etapu zachował się w sieni rokokowy kominek wykonany z piaskowca, dodający całemu wnętrzu elegancji.

Na początku XIX wieku, konkretne zmiany w architekturze zostały wprowadzone przez Stanisława Jezierskiego, który w latach 1825–1828 wyremontował pałac, nadając mu klasycystyczny styl według projektu Henryka Marconiego. Już od 1867 roku wokół budowli zaczęto rozwijać park, który do dziś jest jednym z atutów tego miejsca.

Po II wojnie światowej, pałac popadł w ruinę. W 1980 roku przeszło on jednak gruntowną renowację, a od tamtej pory pełni funkcję Miejskiego Domu Kultury. W budynku mieściła się także Miejska Biblioteka Publiczna, co podkreśla jego rolę w życiu kulturalnym społeczności lokalnej.

Właściciele

Obiekt znany jako Pałac Dernałowiczów jest nawiązaniem do nazwiska ostatnich właścicieli związanych z tą historyczną budowlą.

Wśród znaczących postaci, które odegrały kluczową rolę w historii pałacu, wymienić można:

• Stanisław Warszycki z XVII wieku, który pełnił funkcję wojewody i kasztelana – był twórcą pałacu,
• Wojciech Leon Opaliński, XIX-wieczny właściciel obiektu,
• Borzęccy, którzy zasiedlili pałac w roku 1781,
• hr. Stanisław Jezierski, który w 1807 roku przeprowadził istotną przebudowę w stylu klasycystycznym,
• Doria – Dernałowiczowie, których związki z pałacem trwały od 1870 do 1944 roku – to oni odpowiedzialni byli za utworzenie parku otaczającego obiekt.

W kulturze

W Mińsku wytacza się panorama znakomitego dworu, który przykuwają uwagę swoją okazałością i pięknem. Zachwycający opis przedstawiony w „Panu Wołodyjowskim” autorstwa Henryka Sienkiewicza wprowadza nas w atmosferę, w jakiej żyli Dernałowiczowie. Oto jak rzeczywistość epoki splotła się z literacką wizją.

Za to w Mińsku nie popasał. Wjechawszy na rynek ujrzał dwór tak znaczny i piękny, jakiego dotąd po drodze nie spotkał: dworzanie w szumnej barwie; pół regimentu jeno piechoty, bo na konwokację zbrojno nie jeżdżono, ale tak strojnej, że i król szwedzki strojniejszej gwardii nie miał; pełno karet pozłocistych, wozów z makatami i kobiercami dla obijania karczem po drogach, wozów z kredensem i zapasami żywności; przy tym służba cała niemal cudzoziemska, tak że mało kto się zrozumiałym językiem w tej ciżbie odezwał.

Warto zauważyć, że przedstawiony kontekst odnosi się do czasów, gdy życie na dworze Dernałowiczów tętniło blaskiem i przepychem. Z jednej strony, opis obfitości woźnic, karet oraz różnorodności służby uwydatnia nie tylko materialny zbytek, ale również zjawisko wielokulturowości, kiedy to różne narodowości stykały się w tym niezwykłym miejscu.

Jednocześnie, w obrazach wyczuwalne są echa historycznych zawirowań. Duelem między imponującymi strojami a językowymi barierami, Sienkiewicz składa hołd bogatej przeszłości regionu, uzmysławiając nam, jak różnorodna i skomplikowana była historia Mińska oraz jego mieszkańców w kontekście upadku miasta podczas potopu szwedzkiego. Taki kontekst pozwala na głębsze zrozumienie realiów oraz wartości, które ukształtowały ówczesne życie towarzyskie i kulturowe, w które ważnie wpisują się Dernałowiczowie.

---

Oceń: Pałac Dernałowiczów

---